YACHAD 2006-2008

Znajdziecie Państwo tutaj informacje dotyczące zarówno   Towarzystwa Historycznego YACHAD, 
jak i działań, które miały miejsce długo przed jego powstaniem.

Podczas Walnego Zebrania, w dniu 18 marca 2012 roku, członkowie towarzystwa podjęli większością głosów decyzję o rozwiązaniu TH Yachad. Tym samym TH Yachad przestało istnieć.

 

logo design

Towarzystwo Historyczne YACHAD zostało zarejestrowane w KRSie na początku roku 2006 i wyrejestrowane w 2012 roku.

Jednak historia jego powstania sięga 2000 roku (dla mnie 1998 roku). Wtedy to w Zduńskiej Woli spotkaliśmy się wspólnie: Daniel Wagner, prof. (Izrael), Kamila Klauzińska (Polska) i Elżbieta Bartsch (Polska).

Nasze spojrzenie, zarówno na cmentarz żydowski w Zduńskiej Woli, jak i problematykę żydowską było w tamtym czasie zbliżone. Cała nasza trójka widziała zupełny brak zainteresowania cmentarzem, zarówno ze strony władz miasta, szkół, jak i muzeum. Nie było żadnych zorganizowanych i usystematyzowanych działań zmierzających do ocalenia tego jedynego w naszym mieście świadectwa bytności społeczności żydowskiej.  Elżbieta, a później  i ja (od 1998) przez kolejne lata sprzątałyśmy cmentarz, a śmieci wyrzucałyśmy do koszy na pobliskim osiedlu, aby znów powrócić tam jak bumerang i posprzątać to, czego mieszkańcy pozbyli się przy kolejnych wiosennych lub jesiennych porządkach. Całość przypominała syzyfową pracę ale …. bumerangi wracają, a jak wiemy pierwotnie zamiast do zabawy służyły jako broń :) tak więc przystąpiliśmy do działania!

Postanowiliśmy zainteresować mieszkańców Zduńskiej Woli cmentarzem żydowskim i historią naszej żydowskiej społeczności. Swoją misję rozpoczęliśmy od edukacji, która naszym zdaniem była podstawą do zmiany spojrzenia tych, którzy dziś tworzą miasto. Mieliśmy także nadzieję, że to zahamuje dewastowanie cmentarza, które trwało w Zduńskiej Woli od czasu II Wojny Światowej. Prof. Daniel Wagner podczas każdej wizyty w mieście swoich przodków prowadził lekcje dla młodzieży szkolnej. Także ja udzielałam (i udzielam nadal) lekcji bądź w szkołach, bądź bezpośrednio na cmentarzu, ucząc młodzież o wspólnej historii Polaków i Żydów w Zduńskiej Woli. Dzisiaj trudno zliczyć ile grup oprowadzałam po cmentarzu ale w sumie było to już kilka tysięcy osób przez ostatnie 14 lat. 

Do naszych działań zapraszaliśmy szkoły z terenu miasta.

Kilka z nich było szczególnie zainteresowanych. Ich uczniowie, jak i nauczyciele często uczestniczyli niemal we wszystkich działaniach przez nas organizowanych. Do pierwszych, które włączyły się aktywnie w nasze prace należy wymienić:

• Publiczne Gimnazjum nr 1 w Zduńskiej Woli (w PG 1 od 2004 roku organizowaliśmy uroczystości wręczenia nagród w konkursie historycznym przez nas organizowanym pt. „Społeczność żydowska Zduńskiej Woli w relacjach moich rodziców i dziadków”. Od 2006 konkurs odbywał się już pod egidą YACHADu. W sumie odbyło się 6 edycji konkursu, ale o tym może wkrótce napiszę więcej).
• Publiczne Gimnazjum nr 4 w Zduńskiej Woli
• Publiczne Gimnazjum nr 5 w Zduńskiej Woli
• I Liceum Ogólnokształcące w Zduńskiej Woli
• Zespół Szkół Włókienniczych w Zduńskiej Woli (dziś część Zespołu Szkół Zawodowych. Wówczas mieściło się ono w permanentnie dewastowanym obecnie budynku z bogatą historią przy ul. Opiesińskiej 6).
• Państwowe Liceum Plastyczne w Zduńskiej Woli
• Zespół Szkół Ogólnokształcących w Zapolicach

Również ze strony Izraelskiej mieliśmy zaprzyjaźnione szkoły, które często odwiedzały nasze miasto, pomagając nam w pracach dokumentacyjnych cmentarza:

• Maale Shaharut
• Harel
• School of Arts and Science in Jerusalem
• Telma Yellin
• Holtz

Przyjazd szkół izraelskich byłby wówczas niemożliwy gdyby nie Asher Ud Sieradzki – zduńskowolanin, tutaj urodzony i do miasta swego dzieciństwa powracający od lat 90-tych. Każdego roku mimo podeszłego już wieku przyjeżdżał do nas z grupą młodzieży izraelskiej. Jednak jego pierwsze wizyty miały odmienny charakter. Wtedy to młodzież z Izraela odwiedzała cmentarz bez współudziału młodzieży zduńskowolskiej. Brałam udział we wszystkich przyjazdach grup izraelskich, które zostały zapoczątkowane w 1998 roku. Musiały jednak minąć aż cztery lata, zanim w 2002 roku uczniowie z Publicznego Gimnazjum nr 4 pod opieką Pani Elżbiety Dobrzyckiej wzięli udział we wspólnych pracach na cmentarzu.To było pierwsze spotkanie młodzieży zduńskowolskiej z izraelską.

Asher Ud Sieradzki z młodzieżą na Placu Wolności (2005 rok)

fot. (c) Kamila Klauzińska

W roku 2002 obchodziliśmy także 60 rocznicę likwidacji getta żydowskiego w Zduńskiej Woli. Wspólnie z naszymi rodzinami oraz Organizacją Byłych Mieszkańców Zduńskiej Woli zorganizowaliśmy uroczystości na cmentarzu. Zaprosiliśmy Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha, Przewodniczącego Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi Symchę Kellera oraz władze miasta. To były pierwsze rocznicowe uroczystości upamiętniające mieszkańców naszego miasta, brutalnie zamordowanych podczas Holokaustu.

[Tutaj warto nadmienić, że zduńskowolanie odwiedzili nasze miasto po raz pierwszy w 1946 roku a następnie w 1990 i 1994, o tym też jeszcze więcej soon :)]. 

Z młodzieżą zaczął również przyjeżdżać jeszcze jeden były mieszkaniec Zduńskiej Woli z Izraela – Dawid Lewi (zm. 2011). W kwietniu 2006 roku odwiedził nasze miasto wspólnie z blisko 400 osobową grupą ze szkoły Holtz z Izraela w ramach Marszu Żywych. Relacje z wizyty Davida Lewiego w Zduńskiej Woli prezentowała TVP1 w głównym wydaniu wiadomości.

 Dawid Lewi wręcza Pani wiceprezydent Marii Królikowskiej
pamiątkowy proporczyk i flagę Izraela 

cmentarz żydowski w Zduńskiej Woli (2006 rok)

fot. (c) Maciej Stawski

Największym skarbem YACHADU i moją siłą napędową byli młodzi ludzie, którzy przez wiele lat brali udział w pracach dokumentacyjnych cmentarza, spotkaniach młodzieży, organizacji imprez. Do tego zacnego grona należą: Asia Jeżyk, Ewelina Matusiak, Justyna Kolad, Kuba Pawelec, Jakub Zajdel . 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

YACHAD 
to przede wszystkim idea, która tkwi we mnie głęboko. 
Nawet dziś, kiedy instytucjonalny Yachad już nie istnieje 
i niemożliwa jest jego reaktywacja. 
To wciąż podróż, której celem jest lepsze poznanie naszego wspólnego świata, nieznanych rozdziałów historii i przemian, jakie dokonują się wewnątrz nas samych.
 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Poniżej znajduje się lista wybranych tylko działań zrealizowanych od roku 2001:
- Od 2001 działania organizowane przeze mnie i mojego męża Tomka Polkowskiego, prof. Daniela Wagnera oraz Elżbietę Bartsch; 
- Od 2004 już jako Komitet na Recz Renowacji Cmentarza Żydowskiego; 
- Od 2006 do 2011, jako TH Yachad
- Od 2012 - obecnie, jako osoba/osoby indywidualne

Działania podjęte przez Towarzystwo Historyczne Yachad:

1. (2011) Dzień Otwarty Cmentarza żydowskiego dla uczczenia 69 rocznicy likwidacji getta żydowskiego (jedno z najwspanialszych spotkań z mieszkańcami Zduńskiej Woli jakie miałam okazję doświadczyć!!)

fot. (c) Tomek Polkowski

2. (2006-2007) Dokumentacja cmentarza żydowskiego w Zduńskiej Woli - kontynuacja działań podjętych w 2001 roku przez prof. Daniela Wagnera, Kamilę Klauzińską, Elżbietę Bartsch, Renka Bartsch i Tomasza Polkowskiego. Photographic and Topographic Census Project in the Jewish Cemetery of Zdunska Wola. (Koordynatorzy projektu: prof. Daniel Wagner, Kamila Klauzińska)

3. (2008) I Ogólnopolska Konferencja osób dbających o dziedzictwo Kultury żydowskiej w Polsce. (Więcej informacji o konferencji znajdziecie Państwo TUTAJ i TUTAJ). Konferencja w Zduńskiej Woli odbyła się pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Pana Bogdana Zdrojewskiego, prof. Władysława Bartoszewskiego, Marszałka woj. łódzkiego Włodzimierza Fisiaka oraz Starosty Zduńskowolskiego Wojciecha Rychlika. Została sfinansowana z dotacji Fundacji Batorego, Starostwa Powiatowego w Zduńskiej Woli i środków własnych YACHADu.

4. (2007) Odbudowa bramy na cmentarzu żydowskim w Zduńskiej Woli (Bramę finansowali: Urząd Miasta Zduńskiej Woli, byli mieszkańcy Zduńskiej Woli w Izraelu i Diasporze, lokalni przedsiębiorcy, YACHAD).

               

fot. (c) Kamila Klauzińska

5. (2007) Zjazd Byłych Mieszkańców Zduńskiej Woli z Izraela i Diaspory(organizacją wizyty zduńskowolan w naszym mieście zajmowało się Towarzystwo Historyczne Yachad).

Działania podejmowane w ramach 

Komitetu na Rzecz Renowacji Cmentarza Żydowskiego 

w Zduńskiej Woli

1. (2005) Organizacja Dnia Społeczności Żydowskiej w Zduńskiej Woli w ramach obchodów 180 lecia nadania Zduńskiej Woli praw miejskich. Na obchody przyleciał do nas specjalnie Menachem Daum, który spotkał się z mieszkańcami miasta w kinie miejskim, po pokazie filmu Hiding and Seeking.

 pierwsza wspólna modlitwa na cmentarzu żydowskim w Zduńskiej Woli (2005 rok)

od lewej stoją: 

pastor Cezary Jordan, Rabin Symcha Keller, 
ksiądz Piotr Kudzia, Rabin Michael Schudrich

fot. (c) Jakub Zajdel

2. (2005) Umieszczenie tablicy pamiątkowej na ul. Sieradzkiej 6 gdzie przed wojną znajdowała się synagoga (tablica ufundowana przez PSS Społem)

3. (2003/04-2009) Konkurs historyczny dla szkół ponadpodstawowych (inicjatorami konkursu byli: Daniel Wagner, Kamila Klauzińska, Elżbieta Bartsch, Tomasz Polkowski)

4. (2004) Dzień Otwarty cmentarza żydowskiego w Zduńskiej Woli (organizatorami byli: Daniel Wagner, Kamila Klauzińska, Elżbieta Bartsch, Tomasz Polkowski, Kuba Pawelec i Ewelina Matusiak);

5. (2004) Wykład dla mieszkańców miasta w Domu Kultury LOKATOR (prezentacje przedstawiły wówczas: Kamila Klauzińska i Elżbieta Bartsch)

---------------------------------------------------------------------------------------------------------

   Odkąd zainteresowałam się cmentarzem i zaczęłam swą pracę na rzecz upamiętniania społeczności żydowskiej musiało upłynąć aż 10 lat aby w 2008 roku dyrektor jednej ze szkół zaproponował zorganizowanie obchodów Dnia Holokaustu. Wierzę, że w ten sposób lokalna społeczność uznała w końcu cmentarz żydowski i tych, którym służył on przez 116 lat (1826-1942), jako część nas samych, część naszej wspólnej historii i wspólnego dziedzictwa.